Waarom jagen?

Wat drijft de mens ertoe om op wilde dieren te jagen...

De (foto)jagende vrouw

Ik zal vanuit mijn standpunt als (nog) niet jagend vrouwmens daar proberen een antwoord op te geven. Ik hou van de natuur. Al van kinds af aan loop ik door het bos te struinen en begeef ik mij plompverloren de struiken en bosjes in me niets aantrekkend van spinnen of ander (on)gedierte. Daar is niet veel in veranderd, behalve dan dat de issue 'geen tijd' er nu bij is gekomen. En ook gebrek aan echte natuur in de directe omgeving van waar ik woon.

Een jaar of vijftien geleden kwam ik via mijn werk in aanraking met een man die voor één van onze producten een geweerkolf had gemaakt waarmee je zonder statief en met het gemak en flexibiliteit van een geweer mooie foto's kon maken met een spiegelreflex met 400mm objectief. Hij ging regelmatig de natuur in om foto's te maken van wilde dieren in het bijzonder reeën. Omdat ik dat wel eens mee wilde maken mocht ik een keer met hem mee. Om goede foto's te maken van een ree moet je weten waar ze zitten, hoe je daar ongezien en ongehoord kunt komen en wat je moet doen als je daar eenmaal bent. Dus voor dag en dauw gingen wij naar het Hollandse Hout, gewapend met verrekijker (hij, ik niet) en geweerkolf met camera en telelens. En natuurlijk geheel bedekt gekleed. Ik met mijn blonde kop met haar kreeg al snel te horen dat ik wel een hoofddeksel op moet, niet wapperen met je handen en vooral stil zijn. We trokken vaak met omtrekkende beweging om een gebied in om onder de wind te blijven. De kolf met telelens bleef vaak op onze rug terwijl hij met zijn kijker - die had ik toen nog niet - de omgeving afspeurde. Als je eenmaal weet waar en hoe je moet kijken, dan krijg je ze al snel in het vizier. 
'Je moet kijken met je kijker, niet gefixeerd zijn op het maken van de foto, want dan kan het mooiste moment al verdwenen zijn', vertelde hij dan. Dus ik leerde

Mijn eerste reebok (foto: Robert C. van Dijk)

kijken. En ik leerde niet te wijzen. Mijn eerste trip met hem was al meteen raak met een mooie bok aan de andere kant van de Knardijk, dat deel wat nu voor een groot deel is voorzien van hoog hek, de zogenaamde natuur van de Oostvaardersplassen. Ik heb zelfs een mooie foto kunnen maken van deze bok. 

Ik ben toen vaker mee geweest, ook naar de Veluwe, waar ik de hertenbronst heb meegemaakt. Later ben ik ook nog eens alleen geweest waar wij - Jan en ik - in oktober illegaal in het bos waren maar wel die oergeluiden van het burlen hebben gehoord, verdwaald zijn geraakt (in 't pikdonker) en overal, maar dan ook overal om ons heen het gescharrel hoorden van de wilde zwijnen. En daar moet je nog voor uitkijken ook!

Dus waarom jagen? Waarom een prachtdier doden? Leven en dood hoort nu eenmaal bij het bestaan, daar kan je niet omheen. In feite hoeven wij in Nederland niet meer de natuur in om aan ons eten te komen. De supermarkten liggen er vol mee. Helaas is de kwaliteit en de behandeling van het vlees vóórdat het in dat plastic schaaltje ligt, niet zoals je het graag zou hebben. Dat romantische beeld van een boer die liefdevol met zijn koeien omgaat is zeldzaam. De boer is een IT-manager en het gaat hem uiteindelijk wat hij onderaan de streep overhoudt. Kalfjes worden direct bij de moeder weggehaald als ze geboren worden, want het gaat om de melk. Niet om het kalfje. Het kalfje is - zeker als het een stier is - collateral damage. En niet alleen bij koeien: bij geiten idem dito. Dieren worden gekweekt om gegeten te worden en om gebruikt te worden. Door ons. Voor alles.

Jagen is een luxe geworden. Alleen als je veel geld hebt - of toch tenminste toch aardig wat - en een examen hebt gedaan, kan je jagen. O ja, en je moet ook nog een jachtgebied hebben want zo maar het bos of de wei inlopen met een geweer, dat mag niet. Dus je moet een beetje je connecties hebben wil je ook wat met je diploma kunnen. En dat is de reden waarom ik in een eerder blog schreef dat ik buikpijn had daarover, omdat ik niet weet of dat mij gaat lukken. Want je komt er moeilijk tussen.

Het is een eigenzinnig clubje met ons kent ons en zijn tradities. Mooie tradities die een beetje lijken op de tradities die de indianen ook hebben als zij op jacht gaan en dieren doden. Er hangt een waas van geheimzinnigheid omheen. Je blaast een dier dood, je eert het dier dat je het hebt mogen doden met een dennentakje - één op het dier, één in je hoed. Er zijn regels (streng!) die helaas niet door iedereen worden gerespecteerd en dan betaal je een forse boete. Cowboys hou je altijd, zeer toch groot ongenoegen van de weidelijke jager. En dit soort cowboys bezorgen de jagers een slechte naam.

Wie vindt het niet mooi om, na een heel stuk omzichtig door een stuk natuur te hebben gelopen, ineens een wild dier te zien. Een hert, een bison, een beer, whatever. Je voelt die adrenaline door je lichaam gieren en je wilt het uitschreeuwen: 'Kijk daar! Kijk dan!' Maar dat kan niet want dan is het dier weg.  Je moet dus dat enthousiasme in toom houden. Je bukt en heel omzichtig haal je je camera tevoorschijn terwijl je al hebt gezien dat het dier jou ook heeft ontdekt. Eigenlijk mag je niet bewegen maar je wilt zo graag die foto maken! En dan is het zo geweldig als het ook lukt.

Met een geweer is dat in feite hetzelfde. Je zit uren, zo niet dagen te wachten op dat ene hert dat je mág en kan schieten en als het dan zover is, dan (kan ik mij zo voorstellen) moet je heel omzichtig je geweer omhoog brengen, je oog aan de vizierkijker zetten, het dier op het kruisje zetten en dan die trekker overhalen. Met trillende vinger zou ik zeggen. En als je dat dier dan in één keer door zijn hoeven ziet zakken, dan moet daar zo'n golf van mixed feelings over je heen komen, dat je niet weet of je moet lachen of moet huilen. Al door het feit dat je het dier door je kijker heen ziet, is die emotionele band al verbroken. En met emoties kom je niet ver in de natuur.

Ja, ik denk dat je als jager daar ... ja, plezier is niet het juiste woord... het is meer: voldoening van hebt. Dat kan je gewoon niet ontkennen. Voldoening in de zin dat het is goed gegaan, want je hebt geen voldoening als je een dier ziek schiet, zoals dat heet, oftewel: verwond. Je bent verplicht als jager om dat zieke dier op te sporen en alsnog te doden. Onnodig lijden staat niet in het woordenboek van een (weidelijke) jager. Ook iedere jager die ik spreek heeft een soort gemengd gevoel als ze - met name - grofwild schieten. Als je geen gevoel in je donder hebt daarbij, dan ben je geen goede jager.

In Nederland neemt de jager de rol van predator over. Wij - de mens - zijn toppredators, dat is gewoon zo. In Nederland leeft (nog) geen andere predator. Als we niet jagen en de natuur z'n gang laten gaan, dus ook geen hekken en geen andere hindernissen, dan krijg je heel veel verkeersongelukken met wild, slechte conditie van het wild (veel parasieten) en wild dat zijn natuurlijke angst voor de mens kwijt raakt met alle gevolgen van dien. Wij bepalen hoeveel dieren er per vierkante kilometer 'mogen' leven om de hinder voor ons Homo Automobilis zo beperkt mogelijk te houden. Ja, wij spelen voor god in die zin. Net zoals de wolf bepaald hoeveel wapiti's er in Yellowstone 'mogen' rondlopen en de wapiti's op hun beurt door hun aantal bepalen hoeveel wolven er kunnen leven in Yellowstone. De wapiti's (elk) in Yellowstone zijn nog nooit zo fit geweest sinds de introductie van de wolf daar om nog maar niet te spreken van de invloed op de flora en andere fauna aldaar. Daar zijn geen jagers. Geen menselijke jagers. Daar zijn wolven en beren en coyote's. 

Wat is het verschil - behalve dan dat die eerder genoemde predators geen geweer hebben - tussen de wolf als jager en de mens als jager daar waar geen andere predators zijn? Bij de wolf komt het aan op kunde om te jagen van het individu en de groep. Bij de menselijke jager komt het aan op de kunde om het wild te vinden, dan uiteindelijk of het mág geschoten worden (soort, geslacht, ouderdom) of het kán geschoten worden (positie, kalf...) en dan ook nog raak te schieten. 

Wij - de mens - maken net zo goed onderdeel uit van de natuur en mogen er net zo goed zijn als ieder ander wild dier. Echter bij ons moet het gereguleerd worden. En wij mensen zijn net zo kwetsbaar in de natuur als enig ander dier. Een wapiti (elk) in Yellowstone maakt meer slachtoffers per jaar dan de wolf of een beer. Nederland is een erg dicht bevolkt land waar in feite haast geen ruimte (meer) is voor wild. Dat wordt dan met de meeste zorg omringd terwijl eigenlijk de natuur dat zelf zou moeten regelen. Te veel mensen, weinig wild. Weinig wild, weinig jagers. Maar dat ontneemt ons niet het recht om te mogen oogsten uit die natuur. Jagers schieten niet alles overhoop, want ze zorgen er echt wel voor dat er nog wild overblijft anders valt er niets meer te jagen. 

Wij zijn daarin bijna een uniek land waar in alle andere landen om ons heen lang zo moeilijk niet wordt gedaan over de jacht omdat dat nu eenmaal onderdeel is van wat wij zijn.